بحثي درباره اصالت فلسفه اسلامي
مقدمه:
يكي از مسائل رايج پيش روي فلسفه آن است كه برخي منتقدان فلسفه اسلامي، در خصوص اصالت اين فلسفه تشكيك مي‌كنند و آن را از مشتقات فلسفه يونان برمي‌شمرند. اينجا اين پرسش مطرح مي‌شود كه آيا واقعاً فلسفه‌اي كه مسلمانان آن را گسترش دادند، همان فلسفه يونان است؟ از همين منظر برخي كوشيده‌اند از لفظ «فلسفه جهان اسلام» به جاي «فلسفه اسلامي» استفاده كنند تا اشتقاق فلسفه از اسلام را به ديده ترديد نگاه دارند. پس از رواج فلسفه اسلامي در حوزه‌هاي علميه در دهه‌هاي اخير، گروهي كه يا جزو اخباريون يا تفكيكيون (و...) بودند نيز از همين منظر به ترويج فلسفه در حزوه‌هاي ديني انتقاد كردند. برخي روشنفكران ديني نيز از سوي ديگر مشابه همين ادعا را مطرح كردند و گفتند «آنچه در حوزه‌هاي علميه به نام فلسفه اسلامي خوانده مي‌شود، گرچه اسم اسلامي به خود گرفته و مقدس شده است اما آن هم فلسفه يوناني بيش نيست».
در سوي مقابل نيز حاميان و مروجان فلسفه اسلامي اكيداً به اين مسئله اصرار داشتند كه «فلسفه ارسطو با فلسفه‌اي كه در دنياي اسلامي با نام فلسفه مشاء معروف شده است، تفاوت‌هاي عظيمي دارد، بلكه فلاسفه اسلامي ضمن شرح و تفصيل فلسفه يونان، طرحي نو براي فلسفه ريختند كه قائم به ذات است و روح آن روح اسلام است نه رواقي و مشايي و افلاطوني و... ». در اين يادداشت به بررسي برخي ديدگاه‌ها در زمينه ماهيت و اصالت فلسفه اسلامي خواهيم پرداخت.
کد خبر: ۳۰۶۳۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۸/۲۳
گفت‌وگو با انوش گنجی‌پور
مقدمه:
انوش گنجی‌پور، مدیر برنامه تحقیقاتی در کلژ انترناسیونال دو فیلوزوفی، طی بیش از یک دهه مطالعات خود را بر فلسفه اسلامی و فلسفه مدرن به‌خصوص فلسفه فرانسوی متمرکز کرده است. کتاب او با عنوان «امر واقع و قصه» به رابطه ساختاری قصه، حقیقت و واقعیت از منظری تطبیقی می‌پردازد. محور فعالیت فلسفی او بازفعال‌سازی فلسفه اسلامی از طریق مواجه‌کردن آن با فلسفه مدرن در مقام دو شیوه از «شدن» فلسفه یونانی است. رهیافتی که شاید بتوان آن را ذیل عنوان کلی «فلسفه تطبیقی» گنجاند اما تلاش او بازتعریف نگاه تطبیقی از طریق مواجهه طرفین مقایسه در چنین رهیافتی است.
به‌این‌ترتیب، او از «ساختن» پایگاهی سخن می‌گوید در حدفاصل فلسفه اسلامی و فلسفه مدرن که از آنجا بتوان به این دو شیوه از فرایند «شدن» فلسفه یونانی نگریست و آنها را مسئله‌دار کرد. چنین تلاشی او را در راستای تفکر هانری کربن و شاگرد او کریستین ژامبه قرار می‌دهد، منتها به‌گونه‌ای منفصل از هر دوی آنها. گنجی‌پور سال گذشته سردبیری یکی از شماره‌های مجله «له‌تان مدرن» (Les Temps Modernes) را درباره «الاهیات سیاسی اسلام» به عهده داشت و امسال، شماره‌ای از «کریتیک» درباره بحث‌های کنونی پیرامون امر جهانشمول در فلسفه فرانسوی.
کد خبر: ۲۹۸۰۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۰/۱۵
میزگرد دکتر فیاض و دکتر پارسانیا در قم
اشاره:
وقتی نام آقای ابراهیم فیاض در میان سخنرانان یک نشست باشد، باید منتظر یک سخنرانی پرچالش دیگر باشیم. به ویژه هنگامی که در روبروی آقای حمید پارسانیا قرار بگیرد. فیاض چند وقتی است که به واسطه حرفهای خاصش درباره امر جنسی در جامعه ایران و انتقادات تندش به جریان فلسفه اسلامی ، در میان اهالی فرهنگ و اندیشه مورد توجه قرار گرفته است. خودش می‌گوید: «به من گفته‌اند تو مصداق این سخن هستی: خالِف إشتهر. مخالفت کن مشهور شو! اما من به این تخریب‌ها پاسخ نمی‌دهم و حرف خودم را می‌زنم» بعد از مناظره‌اش با دکتر پارسانیا در دانشگاه تهران، چند وقتی است که تمایلی به مصاحبه با رسانه‌ها ندارد و معتقد است حرفهایش سانسور می‌شود. چندی پیش در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مناظره‌ای داشت با دکتر پارسانیا. حمید پارسانیا بر خلاف ابراهیم فیاض از هواداران حکمت و فلسفه اسلامی است و کنار هم نشستن این دو خود بخود بحث را چالشی می‌کند. اما این دو استاد بار دیگر به یک گردهمایی دعوت شدند تا درباره رابطه دین، فرهنگ و ارتباطات سخنرانی کنند. نشستی که چندان در فضای رسانه‌ای بازتاب دقیقی پیدا نکرد.
کد خبر: ۲۹۵۶۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۷/۱۸
تلاش‌های حجت‌الاسلام خسروپناه در پرداختن به «فلسفه علوم خاص» مانند فلسفه فیزیک، فلسفه زیست‌شناسی، فلسفه اقتصاد فلسفه علوم اجتماعی، فلسفه روان‌شناسی، فلسفه ریاضی، فلسفه ارتباطات را نیز گسترش داده است که تأثیر مستقیمی بر تحول علوم انسانی دارد.
کد خبر: ۲۹۵۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۶/۱۰
